Officiële documenten van overheidsinstanties ontbreken. Maar verhalen uit het verleden brengen verzetskamp ‘Kamp Prins Bernhard’ toch in het licht. Het kamp, opgericht door vier verzetsstrijders om krijgsgevangenen te plaatsen, had een kortstondig maar roerig leven. Wat was dit voor kamp? En waarom verdween het zo snel? Dit is het verhaal van ‘Kamp Prins Bernhard’.
De Sallandse bossen waren een prima verstopplaats voor mensen uit het verzet of de aan de Duitsers ontsnapte gevangenen. Die waanden zich hier, net als de grillige Nederlanders die zich verborgen hielden, veilig omdat het er relatief rustig was met veel bebossing. Een aantal onderduikers namen wat Duitsers gevangen en richtten een kamp op in een afgelegen boerderij in de buurt van Heeten. Het werd later bekend als ‘Kamp Prins Bernhard’.
De tekst gaat verder onder de afbeelding
Overval op het gemeentehuis
De vier leiders en oprichters van het kamp waren Joop Traag, Ben Strik, Jef van Rheden en Jan Weenink. Deze ondergedoken verzetsstrijders hadden het idee om krijgsgevangenen op een centrale plek bij elkaar te zetten. Voor dit idee was echter geld nodig. In september 1944 stapten twee van hen op de fiets en reden naar Raalte. In het gemeentehuis bedreigden ze de ambtenaren met een overgeschilderd waterpistool en een oude revolver. De ambtenaren wisten (hoogstwaarschijnlijk) al van deze overval. Ze maakten in de andere ruimten van het gemeentehuis veel lawaai. Ook was een tussendeur gesloten, zodat niet iedereen ze kon zien. Om het echt te laten lijken werden twee personeelsleden in de leeggeplunderde kluis opgesloten. Na deze geslaagde overval kon het kamp worden opgericht.
De tekst gaat verder onder de afbeelding
De boerderijen van Kerkvliet
De familie Kerkvliet had meerdere boerderijen. Op een van deze boerderijen zaten twee van de oprichters Jef van Rheden en Jan Weenink ondergedoken. Plaats van het kamp was een kleine boerderij achterop het land van de familie Kerkvliet. Jef van Rheden had de dagelijkse leiding in het kamp, Jan Weenink was zijn assistent. Joop Traag was instructeur en Ben Strik pedagoog en belast met de verslaglegging, geestelijke gesteldheid en fourage.
De tekst gaat verder onder de afbeeldingen
De gevangenen
De gevangenen in het kamp waren een aantal gedeserteerde militairen die het helemaal niet zo erg vonden om gevangen te zijn. Ze wisten dat ze zouden worden doodgeschoten als ze opgepakt zouden worden door de Duitsers. verder zaten er een aantal Oostenrijkers en een zestal Italianen. Over het precieze aantal krijgsgevangenen lopen de meningen uiteen, maar dat zal ergens tussen de 16-30 liggen. Zo’n 30 beveiligers hielden afwisselend de wacht. De gevangenen hadden op verschillende momenten van de dag appel en moesten meewerken op de boerderij zoals het verzorgen van het vee en het bewerken van de akkers. Ook moesten ze verplicht luisteren naar Radio Oranje. Verder ging het er vrij gemoedelijk aan toe.
De ontruiming
De oorlog duurde echter langer dan de mannen hadden verwacht en het dorp had steeds meer tegenstand tegen deze vorm van verzet uit angst voor represailles van de Duitse bezetter. Het kamp werd ontruimd en de gevangenen werden ergens anders ondergebracht, onder andere in Deventer en Raalte. Twee van de gevangenen die naar Raalte gingen werden niet veel later opgepakt en op de markt van Raalte doodgeschoten. Na herplaatsing bleven er nog twee gevangen Duitsers over.
De tekst gaat verder onder de afbeeldingen
Na het kamp
Zo kwam er na drie maanden een einde aan ‘Kamp Prins Bernhard’. Jan Weenink en Jef van Rheden doken na de ontruiming direct weer onder. Joop Traag had zichzelf per ongeluk in zijn buik geschoten en was al weg uit het kamp. Ben Strik en de twee Duitsers bleven over. Na een ellenlange zoektocht voor een plek om de Duitsers onder te brengen vond Strik onderdak voor de twee in Schoonheeten bij een protestantse boer.
Boek Van Amerongen
Na dit einde bleef het ‘kamp’ lang een goed bewaard geheim in de omgeving. Tot in 1979 journalist van De Groene Amsterdammer Martin van Amerongen een boek schreef over het kamp. Hierin sprak hij echter alleen met Jan Weenink. Dit gaf volgens Ben Strik een eenzijdig en incompleet beeld. Inmiddels zijn alle betrokkenen van het kamp overleden. Enige mysterie zal dit altijd blijven hangen boven ‘het vreedzaamste krijgsgevangenenkamp ter wereld’.
Dit artikel is geschreven met dank aan Paul Korteling van Concentratiekampen.eu, Stichting De Dokwerker en Tweede-Wereldoorlog.org.
Tip ons:
Heb jij nieuws uit Salland en wil je ons daarvan op de hoogte brengen?
Mail ons via redactie@salland1.nl
