Onze eigen weerman Marc Putto kijkt dagelijks voor de Sallander naar het weer en schat dat veelal goed in. Marc geeft je ook inzicht in de nabije toekomst als het gaat om het weer. Hoe ziet december er verder uit en wat kunnen we verwachten van deze winter?
Op 1 december begon de weerkundige winter in Nederland en warempel was het weer eens een keer winters te noemen met plaatselijk een paar centimeter sneeuw in Salland. Voor deze ingangsdatum werd destijds gekozen daar het makkelijk rekent (met hele maanden) voor de weerstatistieken. De meteorologische winter duurt exact drie maanden en beslaat dus de maanden december, januari en februari. De astronomische winter start meestal rond 21 december en is puur kalender specifiek.
Kerstdepressie
Waarschijnlijk hebben slechts weinigen gehoord van de zogenaamde kalenderklimatologie. Sommige specifieke weersverschijnselen – en patronen hebben namelijk een voorkeur om nadrukkelijk op te treden in een bepaalde fase van het jaar. Het bekendste voorbeeld is waarschijnlijk het Weihnachtstauwetter ofwel ‘kerstdepressie’. Heel vaak treedt er na een koude decemberfase een duidelijke verzachting van het weerbeeld op in de aanloop naar, of juist tijdens Kerst.
IJsheiligen
Ook de beruchte IJsheiligen zal menigeen wellicht bekend in de oren klinken, hoewel deze zogenaamde singulariteit niet helemaal ‘waterdicht’ is. Tijdens de IJsheiligen rond half mei treedt vaak een periode op met koude nachten waarbij de nachtvorstkans groot is.
Men adviseert dan ook om jonge plantjes pas na die periode naar buiten te doen. In de praktijk vriest het soms ook nog in de maand juni en zelfs begin juli is wel eens nachtvorst gerapporteerd in een desolaat veldje achteraf.
Sinterklaaswintertje
Momenteel nemen we voorzichtig afscheid van ook zo’n datum gebonden weersverschijnsel namelijk het sinterklaaswintertje. De afgelopen decennia zagen we dikwijls een beduidend koudere fase optreden vanaf eind november tot pakweg 5 december. Dit jaar is daar een schoolvoorbeeld van (kunnen we ook vandaag nog constateren met een sneeuwwitte omgeving). Het interessante en bemoedigende is dat ondanks de klimaatopwarming, waar iedereen de mond maar vol van heeft, zo’n sinterklaaswintertje zich daar dus niets van aantrekt. De koudere episode begin december houden we er gewoon in.
Koude regime
Voor meteorologen zou deze kalenderklimatologie een nuttig handvat zijn om beter te kunnen scoren of meer te anticiperen op middellange termijnverwachtingen, maar helaas is bij deze categorie weerlieden het fenomeen nauwelijks of niet bekend. Ondergetekende bijvoorbeeld was ruim twee weken terug al vrij zeker van het koude regime begin december dankzij inderdaad het gegeven van het sinterklaaswintertje, naast opvallend koude weerkaarten die zich toen al aandienden.
Geen visie
Het is ondenkbaar dat de weerduider bij de NOS of RTL de kalenderklimatologie meeneemt in zijn of haar weersvooruitzicht. In de eerste plaats kijkt men daar niet veel verder dan een dag of vijf vooruit en bovendien vertolkt de weerzegger daar letterlijk de weerkaart van de dag als ware het een soort open boek tentamen. Aan echte visie ontbreekt het daar dus enfin.
Wat kunnen we nog verwachten van de rest van december en de maanden januari en februari? We gaan eens even kijken wat Thialf nog voor ons in petto heeft na deze al vrij winterse start van het seizoen.
Zachtere oceaanlucht
Opvallend blijft dezer dagen de niet of nauwelijks aflatende kou boven het noorden van Europa. Oktober en november waren al zeer koude maanden in Scandinavië en tot pakweg half december blijft die koude buffer intact in die contreien. Bij ons komt de zachtere oceaanlucht er geleidelijk aan te pas, al kost het de nodige moeite komende week om het koude – en veelal besneeuwde Europese vasteland uiteindelijk in de milde oceaanlucht te dompelen.
10 Graden in Salland
Eind deze week kan de temperatuur opgelopen zijn tot bijna 10 graden in Salland.
De verwachting van ondergetekende evenwel is dat de kou in de tweede decemberhelft tijdelijk kan terugkeren in flinke delen van Europa. Nederland bivakkeert dan waarschijnlijk weer in de periferie van het koude reservoir boven het midden en oosten van Europa. De kans op een koude(re) Kerst lijkt me derhalve groter dan een boterzachte 25 en 26 december met 12 graden. Over een witte Kerst is nu niets te zeggen, maar over ruim een week waarschijnlijk wat meer.
In de winterprognose die ik al op 1 november jl. insprak op de weerprimeurlijn, ging ik uit van een ongeveer normale winter qua temperatuur, dus niet een zachte of zeer zachte variant. Dit betekent dat januari en februari regelmatig koude episodes kunnen gaan opleveren in de Benelux. Een ruime week met winterkou inclusief vorst en sneeuw zou dus enkele malen kunnen gaan optreden. Op de schaats komen we waarschijnlijk ook nog wel begin 2024, of misschien al wel tijdens de laatste decemberdagen? Een zeer scherpe vorstperiode van een week of twee (of zelfs langer..) verwacht ik niet.
Winters tijdvak voor 7 dagen
Als de kou eenmaal binnen is in Nederland, duurt zo’n winters tijdvak meestal niet langer dan ongeveer een week. De oceanische kant met haar milde instroom ligt immers altijd op de loer in de Lage Landen. IJzersterke beren van hogedrukgebieden met de spil bij Scandinavië, die traditiegetrouw voor de broodnodige snerpende oostenwinden moeten zorgen, komen helaas steeds minder voor de afgelopen decennia. In de Elfstedenwinter 1996-1997 hadden we eigenlijk voor het laatst een onvervalst winterregime dat een slordige drie weken aanhield in Oost-Nederland.
Hoop voor winterliefhebbers
Enige hoop is er dus nog voor de winterliefhebbers in Overijssel! Januari en februari komen vrijwel zeker nog met enkele winterse prikken en ook later deze decembermaand lijkt me de kans op weer wat kouder weer groter dan voortdurend zachte luchtstromingen uit Spanje en Frankrijk.
