Na negen maanden formeren is het coalitieakkoord af, met daarin de plannen en ideeën die de komende jaren over Nederland worden uitgestort. Het motto van het 50 pagina’s tellende document is ‘Omzien naar elkaar en vooruitkijken naar de toekomst’; hieronder puntsgewijs samengevat hoe VVD, D66, CDA en ChristenUnie dat voor zich zien:
Dit bericht wordt de hele middag aangevuld met de nieuwste informatie over het coalitieakkoord. Lees het volledige document hier (.pdf).
Klimaat
Voor de komende tien jaar komt er een klimaat- en transitiefonds van 35 miljard euro. “Nederland wil koploper in Europa zijn bij het tegengaan van de opwarming van de aarde”, aldus het akkoord. Uiterlijk in 2050 klimaatneutraal is het doel, en daarvoor wordt het CO2-doel in 2030 zeker 55 procent reductie. “We zetten in op een reductie van 70 procent in 2035 en 80 procent in 2040.”
Om dit allemaal in goede banen te leiden komt er een minister van Klimaat en Energie. Die kan zich ook storten op kernenergie. “Dit kabinet zet de benodigde stappen voor de bouw van twee nieuwe kerncentrales”, heet het. Verder blijft de centrale in Borssele langer open.
Stikstof
Met een Nationaal Programma Landelijk Gebied worden de problemen in de landbouw en natuur aangepakt, met een transitiefonds waarin tot 2035 cumulatief 25 miljard beschikbaar komt. “We brengen natuur en landbouw in balans door de transitie naar kringlooplandbouw voort te zetten op het terrein van voer, mest, bodem, pacht, dierenwelzijn en daarbij behorende innovaties.”
In gebieden waar stikstof en natuurherstel echt een groot probleem zijn en “vrijwilligheid niet langer vrijblijvendheid betekent, gaan we op het boerenerf het gesprek aan om samen te zoeken naar de mogelijkheden”.
Wonen
De verhuurderheffing wordt afgeschaft en de coalitie wil “bindende prestatieafspraken” maken met corporaties. Dat moet leiden tot bouw van flexwoningen, betaalbare huurwoningen, renovatie, verduurzaming en voor de leefbaarheid van wijken. De woningcorporaties moeten zelf sparen voor een projectsteunpotje, waar corporaties geld uit kunnen krijgen.
Er worden tot rond de 100.000 woningen per jaar gebouwd. “We bouwen in heel Nederland, zowel binnen- als buitenstedelijk.” Om dit te regelen komt er een minister van VRO (Volkshuisvesting & Ruimtelijke Ordening).
Isoleren
De coalitie wil met een Nationaal Isolatieprogramma slecht geïsoleerde woningen versneld isoleren. Daarvoor worden woningcorporaties en burgers zelf actief benaderd. Er komt ondersteuning voor huishoudens met een laag- en middeninkomen.
Hybride warmtepompen worden voor veel woningen de norm. Huishoudens kunnen hier subsidie voor krijgen.
Kinderopvang
De vergoeding voor kinderopvang voor werkende ouders gaat naar 95 procent van de kosten, en de “ambitie” is om dat te verhogen naar 100 procent.
En daarbij trekt deze coalitie een les uit de kinderopvangtoeslagaffaire, waar het een jaar geleden over struikelde. “De toeslag wordt straks direct uitgekeerd aan kinderopvanginstellingen zodat ouders niet meer worden geconfronteerd met grote terugvorderingen.”
Minimumloon
Het minimumloon wordt stapsgewijs met 7,5 procent verhoogd. Het minimumloon blijft gekoppeld met de uitkeringen (minus de AOW) het bestaansminimum te verstevigen”.
Infrastructuur en Luchtvaart
Er komt structureel 1,25 miljard euro bij voor het inlopen van achterstanden bij beheer en onderhoud van wegen. Verder komt de Lelylijn er, een hogesnelheidslijn tussen Lelystad en Groningen.
De coalitie mikt op het invoeren van rekeningrijden in 2030. Deze kabinetsperiode wordt een begin gemaakt met de wetgeving. “Basis voor het systeem is de motorrijtuigenbelasting, waarvan het tarief afhankelijk wordt gemaakt van het jaarlijks verreden aantal kilometers. De heffing is niet tijd- en plaatsgebonden.”
Verder wil de coalitie de problemen rond Schiphol ‘integraal’ aanpakken met een uitvoerig plan op het gebied van stikstof, (ultra)fijnstof, geluidsoverlast, leefomgevingskwaliteit, veiligheid en woningbouw. “Het kabinet zal hierover in 2022 besluiten en hierbij de opening van vliegveld Lelystad betrekken.”
Daarbij gaat de vliegticketbelasting omhoog. De opbrengst daarvan wordt deels gebruikt voor verduurzaming van de luchtvaart en voor de vermindering van de effecten op de leefomgeving.
Leenstelsel
Zoals verwacht verdwijnt het leenstelsel en komt de basisbeurs terug. Studenten die de afgelopen jaren geen basisbeurs hebben gehad, worden gecompenseerd. “Ze krijgen de keuze tussen korting op hun studieschuld of een studievoucher. Hiervoor wordt 1 miljard extra uitgetrokken.”
Zorg
Werken in de zorg moet aantrekkelijker worden, vindt de coalitie. “Daarom zijn de salarissen verhoogd.” Werkgevers wordt gevraagd om gerichte verbeteringen in waardering en onregelmatigheidstoeslag. Meer werken moet lonen, is het idee.
De coalitie trekt lessen uit de coronacrisis en wil de “pandemische paraatheid” vergroten, met onder meer Europese inzetten op onafhankelijkheid wat betreft genees- en hulpmiddelen. Verder willen ze een flexibele opschaling en inzet van de ic-capaciteit.
Verder blijft het eigen risico voor de zorgverzekering op 385 euro. Het eigen risico was de afgelopen jaren bevroren en zou weer gaan stijgen, maar de hele Tweede Kamer steunde onlangs een oproep om het eigen risico op 385 euro te houden.
Digitaal
Er komt een algoritmetoezichthouder die moeten bewaken dat algoritmes wettelijk gecontroleerd worden op transparantie, discriminatie en willekeur. Verder wordt gezichtsherkenning niet toegepast zonder strenge wettelijke afbakening en controle.
De coalitie wil verder (in Europees verband) de macht van de grote tech- en platformbedrijven aanpakken om de concurrentiepositie van bedrijven en de privacy van burgers te verbeteren. Grote online platforms worden zelf verantwoordelijk voor het tegengaan van desinformatie en haatzaaien.
De vier partijen trekken in het akkoord een opvallende conclusie over ‘hyperscale’, hele grote, datacentra. Die “leggen een onevenredig groot beslag op de beschikbare duurzame energie in verhouding tot de maatschappelijke en/of economische meerwaarde”, zeggen de vier partijen.
Er komt meer landelijke regie en strengere toelatingscriteria bij de vergunningverlening. Nu is het formeel nog een besluit van provinciale en lokale overheden. De gemeente Zeewolde stemt morgen over de komst van een groot datacenter van Meta, het moederbedrijf van Facebook.
Medisch ethisch
Over medisch-ethische onderwerpen, zoals abortus en het recht op euthanasie bij voltooid leven, verschillen de meningen in de coalitie sterk.
Er liggen initiatiefvoorstellen uit de Kamer om de mogelijkheden voor abortus en euthanasie te verruimen. Als daarover gestemd wordt is afgesproken dat dit ‘vrije kwesties’ zijn. Dat wil zeggen dat de Kamerleden hun geweten mogen volgen bij de stemming. Zelf zal de coalitie twee initiatieven nemen op het gebied van het gebruik van embryo’s.
Defensie
De coalitie trekt de komende vier jaar 10,7 miljard euro uit voor onderhoud van defensiematerieel en nieuwe uitgaven. Structureel gaat er 3 miljard euro extra naar de krijgsmacht. Daarmee zit Nederland nog niet aan de NAVO-norm, maar gaan we “fors in die richting”.
Ook wat betreft ontwikkelingssamenwerking komt er geld bij: 500 miljoen euro. Ook op dat gebied komt Nederland dan meer in de richting van de internationale norm.
Gaswinning
De gaswinning in Groningen wordt volgens plan zo snel mogelijk afgebouwd. Om de afhankelijkheid van andere landen kleiner te maken, komen er “verplichte vullingspercentages voor de gasvoorraden”.
De coalitie wil geen nieuwe vergunningen afgeven voor gaswinning onder de Waddenzee, maar gaswinning in de Noordzee is wel een optie.
Cultuur
Er wordt structureel 170 miljoen euro geïnvesteerd in de culturele sector om groei, vernieuwing en herstel mogelijk te maken. Er is daarbij aandacht voor het verbeteren van de arbeidsmarktpositie en een eerlijk salaris voor makers in de hele creatieve sector. De coalitie wil verder meer aandacht voor de gezamenlijke geschiedenis van mensen, daarom wordt bijgedragen aan een Nationaal Historisch Museum en een Slavernijmuseum.
Suikertaks
Om welvaartsziekten tegen te gaan moet er een suikerbelasting komen en de BTW op groente en fruit moet verlaagd tot 0 procent. Hoe dat gaat gebeuren wordt nog bekeken. De belasting die nu al bestaat op suikerhoudende dranken gaat omhoog, net als de accijns op tabak.
