Huizen bouwen op plekken waar vervallen boeren schuren staan. Het gebeurt nu al, maar het kan nog veel vaker. Duizenden boeren stoppen de komende jaren met hun bedrijf. Daardoor komt er naar schatting 15 miljoen vierkante meter aan stallen en schuren leeg te staan.
Wonen op een boerenerf is niet alleen een uitkomst voor woningzoekenden. Tussen nu en 2030 komt er zo’n 15 miljoen vierkante meter aan agrarisch vastgoed leeg te staan, berekende onderzoeker aan de Wageningen Universiteit Edo Gies. Wegens de hoge kosten voor sloop laten boeren ongebruikte stallen vaak staan.
Al die lege stallen en schuren komen de omgeving niet ten goede, zegt Gies. “De erven verloederen. Ze worden niet meer onderhouden, omdat ze geen economische functie meer hebben.” De kwaliteit van het landschap gaat achteruit. Daarnaast zijn de afgelegen lege stallen aantrekkelijk voor drugscriminelen. “Dat kan op sommige plekken een groot probleem worden.”
Ingewikkeld
Dat voormalig boerenerven een nieuwe bestemming als woning krijgen, ziet Gies daarom als een goede zaak. Toch zal het wonen op een boerenerf niet meteen een gat slaan in het woningtekort. Bouwen op een erf is complex.
Lang niet alle erven lenen zich meteen voor woningbouw. De bestaande stallen zijn vaak van laagwaardige materialen die niet geschikt zijn voor bewoning. Gies: “Die zal je eerst moeten slopen. En dan krijg je ook nog met asbest te maken.”
De vraag naar woningen in buitengebieden groeit, merkt ook Pieter Parmentier. Hij richtte vijf jaar geleden de website erfdelen.nl op. Op de site brengt hij mensen bij elkaar die dromen van wonen op een boerenerf. Het ombouwen van zo’n boerenerf tot woningen is duur. Particulieren zoeken elkaar daarom op om initiatieven gezamenlijk te financieren.
Inmiddels meldden meer dan 1600 geïnteresseerden zich bij Parmentier. “Zij willen allemaal graag samen en buiten wonen. Dan helpen wij graag.”
Gemeenten terughoudend
Niet alleen de asbest en slechte staat van de gebouwen zijn een hobbel om huizen te bouwen op een boerenerf. Gemeenten zijn terughoudend met het verlenen van toestemming. Bij stank en geluidshinder door andere, nog actieve boerderijen in de omgeving kunnen de plannen bijvoorbeeld geen doorgang vinden. Die boeren willen we niet beperken in hun werk, zegt wethouder in Deventer Liesbeth Grijsen (Gemeentebelang Deventer). “We willen de rechten van de bestaande boerderijen garanderen”.
Maar ook in Deventer komen steeds meer boerenerven leeg te staan. Grijsen, verantwoordelijk voor ruimtelijke ordening en plattelandsbeleid, verwacht dat de komende jaren ook een deel van de 250 boeren in Deventer stopt. Om verpaupering van het platteland te voorkomen, zet Deventer als een van de weinige gemeenten juist wel in op de realisatie van woningen op boerenerven.
“Als je nu langs een ongebruikt erf rijdt, zie je hoog onkruid en loshangende staldeuren. Het realiseren van woningen is dan een prima optie. ” Wel stelt de gemeente hoge eisen aan de bouwers, zodat de woningen niet ten koste van de omgeving gaan. “Je moet er dus wat voor doen,” waarschuwt Grijsen.
Woningzoekers lopen vast
Als woningbouw op boerenerven op grote schaal kan plaatsvinden, dan moeten meer gemeenten bereid zijn mee te denken zoals Deventer, vindt Parmentier. Hij merkt dat bezoekers van zijn site vaak vastlopen bij de gemeente of bij de bank. “Veel banken zijn niet gewend groepen te financieren.”
Toch is Parmentier optimistisch. Hij ziet wonen op het boerenerf dan ook als serieuze oplossing voor de woningnood. “Maar je moet denken aan duizenden woningen. Het is één van de oplossingen.”
“Als je kijkt naar de Nederlandse woningbouwopgave van een miljoen woningen, dan zijn deze projecten een druppel op een gloeiende plaat,” zegt onderzoeker Edo Gies. “Het kan vooral bijdragen aan de leefbaarheid van het landelijk gebied.”
Ook wethouder Grijsen ziet de transformatie van boerenerven voornamelijk als een manier om het buitengebied in een goede staat de houden. Afgelopen tweeënhalf jaar werden in de gemeente Deventer 39 woningen op voormalig boerenerven gebouwd. “In diezelfde periode realiseerden we in de stad 1300 woningen.”
