Boswachter Jos: klimaat trekt een lange neus naar de onbetwiste kampioen waterbeheer

Eeuwenlang vochten wij Nederlanders schouder aan schouder om overstromingen te voorkomen. Het zit in onze genen. Moerassen, meren en soms zelfs stukken zee werden drooggelegd om de vruchtbare grond te benutten. Ook nu nog hebben we de gezamenlijke strijd tegen het water strak georganiseerd en komt men van over de hele wereld bij ons kijken hoe we dat doen.

Door boswachter Jos Schouten

Wat we nooit hadden kunnen bedenken, is dat we ooit een tekort aan water zouden krijgen in ons kikkerlandje. De kranten staan er bol van: het derde droge jaar op rij. De sloten staan droog, beregeningsinstallaties draaien op volle kracht en het waterpeil in Rijn en IJssel is al extreem laag. Ook op de Sallandse Heuvelrug is de droogte zichtbaar. Rupsen en sprinkhaanlarven kunnen niet eten van bruin verdorde heidebladeren. Bladeren hangen slapjes aan de bomen. Kikkervisjes en salamanderlarven doen een race tegen de klok: ze moeten pootjes en longen ontwikkelen voordat hun poel of ven droog valt.

De verandering van het klimaat trekt een lange neus naar de onbetwiste kampioen waterbeheer. Daar staan we dan, met onze droge sloten en scheurende dijken. Waar de strijd tegen het water ons ‘laaglanders’ altijd verbond in ééndrachtige samenwerking, is er nu opeens een interne strijd om het schaarse water losgebarsten. Dat water moet in de eerste plaats ten goede komen aan de boeren voor de productie van ons voedsel. Anderen pleiten juist voor een beregeningsverbod om de natuur voor uitdroging te behoeden. Ondertussen doen drinkwaterbedrijven er alles aan om aan de enorme vraag naar water te voldoen en moeten zij hun wincapaciteit opschroeven. In het hart van onze kwetsbare Sallandse Heuvelrug.

We moeten er nog even aan wennen, die strijd om het water in plaats van strijden tégen het water. Warme en droge zomers zijn “het nieuwe normaal”. Ik ben benieuwd hoe lang het nog duurt voordat mensen beseffen dat de oplossing voor dat watertekort niet zit in strijd maar in samenwerking. Want wat ons verbindt, is het gegeven dat het allemaal even belangrijk is. We kunnen allemaal niet zonder drinkwater. We kunnen niet zonder voedsel. En we kunnen niet zonder natuur. Sterker nog, als we het een beetje slimmer aanpakken is die natuur een belangrijk deel van de oplossing.

In de afgelopen 20 jaar hebben we ons rivierenlandschap ingrijpend veranderd, om de dreiging van overstromingen het hoofd te bieden. De Regge, de Vecht en de IJssel zijn prachtig geworden, daar zijn we trots op. En we genieten er nu van. Een zelfde langjarig proces moeten we starten om de rest van ons watersysteem grondig aan te passen aan de nieuwe eisen van deze tijd. Gelukkig hoeft u daar niet op te wachten, u kunt zelf ook nu al een belangrijke bijdrage leveren. Elke keer als u de kraan, douche of tuinslang opendraait, verdwijnt er water uit onze natuur. Dat grondwater is voor natuurgebieden van grote waarde, maar wij gebruiken het alsof het gratis is. Zuinig met water dus! De kikkers en vlinders zullen u dankbaar zijn.