Ze kwamen van alle kanten, echt een verrassing was het die dag niet. Het is vandaag 81 jaar geleden dat de Duitsers Deventer binnendrongen en de stad daarna vijf jaar in zijn greep hield. Via de Snippeling kwamen de Duitsers al marcherend de stad binnen drijven om snel baan te maken richting de IJssel, met als enige doel: Gelderland.
De markt op de Brink was amper opgebouwd of de marktkooplui konden hun biezen al weer pakken. De Duitsers waren in opmars en hadden inmiddels de stad omsingeld. Het was wachten op de doorbraak. Omstreeks 10.00 uur wisten de Duitsers via de Snippeling Deventer binnen te treden, op te rukken naar de Brink en Deventer voor vijf jaar in zijn greep te houden. Een ooggetuige zag dat op de Brink, hoek Menstraat een Duitser werd neergeschoten en levenloos op een fietsrek bleef hangen. Even later zag hij een motor met zijspan in volle vaart vanuit de Grote Overstraat, het slachtoffer in de zijspan gooien en snel de Menstraat inrijden. De oorlog was in Deventer begonnen.
Diepenveenseweg 200
Over de oorlogstijd in Deventer zijn talloze verhalen te vertellen, maar over 10 mei 1940 blijft het soms akelig stil. Over het aantal foto’s nog maar te zwijgen. Van de verovering van Deventer is weinig beeldmateriaal te vinden. Op één unieke foto van de marchanderende Duitsers op de Diepenveenseweg in Deventer na. Een bijzondere foto, zeker gezien het feit dat de huizen op de achtergrond 76 jaar later nog intact zijn.
De huidige bewoners van de woningen aan de Diepenveenseweg reageerden verrast op de bijzondere foto: “Waanzinnig. Ik woon hier nu al tientallen jaren maar ik heb dit nooit geweten”. De bewoonster van de woning rechts op de foto vervolgt: “Zou ik wellicht een kopietje van de foto mogen hebben?”
De Slag om Welsum
Eén foto kan honderden verhalen vertellen. Zo ook deze foto van de Duitsers aan de Diepenveenseweg. De Duitse landtroepen namen die dag geen genoegen met het veroveren van Deventer en vervolgden hun weg richting Olst. Waarom Olst? Dat vroegen de Nederlandse verzetsstrijders zich ook af die dag. De Nederlanders hadden voorafgaand aan de bezetting de Ijsselbruggen opgeblazen om de Duitsers in Overijssel te houden en op z’n minst van vertraging te voorzien. Dat lukte. De Duitsers waren genoodzaakt om opzoek te gaan naar een alternatieve route naar Gelderland.
De Duitse infanterie kreeg opdracht om ten noorden van Deventer de oversteek te gaan maken. Ten hoogte van de Steenfabriek in Hengforden zou de IJssel dermate nauw zijn dat een oversteek richting Welsum een peulenschil zou zijn. Het bleek uiteindelijk tegen alle verwachtingen in een veldslag te worden. Luitenant Menkveld van het 43e regiment infanterie, betrokken bij de verdediging van de IJssellinie bij Olst, verklaarde na de oorlog: ‘Achteraf viel mij tegen dat we niet werkelijk voorbereid waren op een aanval. Zelfs in april hadden we nog de indruk dat er niets gebeuren zou’.
‘Vijand in 4 vouwboten à 6 man bij de Kletterstraat de IJssel overgetrokken’, meldt de 2e compagnie van het IIe bataljon van het 43e regiment infanterie op 10 mei 1940 om 19.50 uur vanuit Welsum bij Olst. ‘Mogelijk dat nog meer boten volgen, hevig onder vuur vijand, doch ook van onze zijde. Tracht zolang mogelijk tegenstand te bieden.’
2e compagnie van het IIe bataljon van het 43e regiment infanterie
De avond viel. De Duitsers kregen steeds meer moeite met het Nederlandse verzet aan de kant van Welsum. De verwachting was dat de Duitsers zonder grote moeite de IJssel zouden oversteken, maar dat bleek een illusie. De felle tegenstand van het Nederlandse leger kwam de Duitsers op een flinke nederlaag te staan. Omstreeks 21.30 uur gaven de Duitsers zich gewonnen en telden hun verlies. Hoeveel Duitsers die avond zijn omgekomen is onbekend. Aan Nederlandse zijde waren er bewonderenswaardig geen enkele doden te betreuren.
De Slag om Welsum ging de boeken in als een overwinning voor de Nederlandse verzetters. De Duitsers wisten uiteindelijk in Zutphen de IJssel over te steken en de rest is geschiedenis. 10 mei zal ten alle tijden de boeken in gaan als de dag de Nederlanders knap weerstand boden tegen de Duitse bezetters in Overijssel.
